ศาลเยาวชนและครอบครัวจังหวัดเชียงใหม่ เดิมชื่อ “ศาลคดีเด็กและเยาวชนจังหวัดเชียงใหม่” จัดตั้งขึ้นโดยพระราชบัญญัติจัดตั้งศาลคดีเด็กและเยาวชน พ.ศ. 2513 เปิดทำการครั้งแรก เมื่อวันที่ 21 สิงหาคม พ.ศ. 2513 โดยพระราชกฤษฎีกากำหนดวันเปิดทำการศาลคดีเด็กและเยาวชนจังหวัดเชียงใหม่ พ.ศ. 2513 มีนายไกร บุญญะกิติ ดำรงตำแหน่งผู้พิพากษาหัวหน้าศาลคนแรก อาคารที่ทำการเดิมเป็นตึก 3 ชั้น ทรงสเปน ตั้งอยู่ที่ถนนซุปเปอร์ไฮเวย์ ตำบลวัดเกต อำเภอเมืองเชียงใหม่ จังหวัดเชียงใหม่

               ต่อมาปี 2534 มีการประกาศใช้พระราชบัญญัติจัดตั้งศาลเยาวชนและครอบครัวและวิธีพิจารณาคดีเยาวชนและครอบครัว พ.ศ. 2534 กฎหมายฉบับนี้ให้จัดตั้งศาลเยาวชนและครอบครัวจังหวัดเชียงใหม่ขึ้นในปี 2535 โดยให้มีเขตอำนาจตลอดจังหวัดเชียงใหม่ และให้โอนอำนาจหน้าที่รวมตลอดถึงกิจการ ทรัพย์สิน หนี้ ข้าราชการ ลูกจ้าง และเงินงบประมาณของศาลคดีเด็กและเยาวชนไปเป็นของศาลเยาวชนและครอบครัวที่ตั้งขึ้นแทน ศาลคดีเด็กและเยาวชนจังหวัดเชียงใหม่จึงปรับฐานะเป็นศาลเยาวชนและครอบครัวจังหวัดเชียงใหม่นับแต่นั้นเป็นต้นมา

               การที่อาคารที่ทำการศาลเยาวชนและครอบครัวจังหวัดเชียงใหม่ตั้งอยู่ในตัวเมือง ใกล้สถานีขนส่งจังหวัดเชียงใหม่ และมีพื้นที่กว้างขวาง ต่อมาจึงมีโครงการจัดสร้างเป็นที่ทำการของ ศาลเยาวชนและครอบครัวจังหวัดเชียงใหม่ ศาลแขวงเชียงใหม่ สำนักงานอธิบดีผู้พิพากษาภาค 5 สำนักงานบังคับคดีและสำนักงานคุมประพฤติจังหวัดเชียงใหม่ โดยได้รับงบประมาณในการรื้อถอนอาคาร 3 ชั้นเดิม และสร้างเป็นอาคารขนาดใหญ่ 5 ชั้น แต่ขณะทำการก่อสร้างมีการออกกฎหมาย แยกศาลออกจากกระทรวงยุติธรรม สำนักงานบังคับคดีและสำนักงานคุมประพฤติจังหวัดเชียงใหม่ ซึ่งยังคงสังกัดกระทรวงยุติธรรมจึงไม่ได้ใช้อาคารใหม่เป็นที่ทำการ โดยมีการปรับเพิ่มชั้น 6 และชั้น 7 ใช้เป็นที่ทำการศาลอุทธรณ์ภาค 5 แทน เมื่อก่อสร้างแล้วเสร็จศาลเยาวชนและครอบครัวจังหวัดเชียงใหม่จึงย้ายเข้ามาใช้อาคารหลังใหม่ ตั้งแต่วันที่ 24 กันยายน 2547 เป็นต้นมา

               ต่อมาปี 2560 ศาลอุทธรณ์ภาค 5 และสำนักงานอธิบดีผู้พิพากษาภาค 5 ย้าย ไปยังอาคารที่ทำการของตนเองที่สร้างขึ้นใหม่ และวันที่ 1 เมษายน พ.ศ. 2560 มีการจัดตั้งศาลอาญาคดีทุจริตและประพฤติมิชอบภาค 5 ขึ้น โดยใช้พื้นที่บริเวณชั้น 3 ชั้น 4 (บางส่วน) และชั้น 7 เป็นที่ทำการ กระทั่งปี 2564 ได้ย้ายไปยังอาคารที่ทำการแห่งใหม่ จึงคงเหลือเพียงศาลเยาวชนและครอบครัวจังหวัดเชียงใหม่ใช้อาคารร่วมกับศาลแขวงเชียงใหม่จนถึงปัจจุบัน โดยตั้งอยู่ที่เลขที่ 242 ถนนแก้วนวรัฐ ตำบลวัดเกต อำเภอเมืองเชียงใหม่ จังหวัดเชียงใหม่

               ปัจจุบันอัตรากำลังของศาลเยาวชนและครอบครัวจังหวัดเชียงใหม่ มีข้าราชการตุลาการจำนวน 6 คน ประกอบด้วย ผู้พิพากษาหัวหน้าศาล 1 คน ผู้พิพากษาอาวุโส 2 คน ผู้พิพากษาหัวหน้าคณะชั้นต้น 1 คน และผู้พิพากษา 2 คน ในส่วนงานธุรการมีผู้อำนวยการระดับต้น 1 คน ข้าราชการ พนักงานราชการ และลูกจ้าง รวม 30 คน โดยจัดโครงสร้างงานธุรการเป็น 7 กลุ่มงาน คือ กลุ่มงานช่วยอำนวยการ กลุ่มงานคลัง กลุ่มงานบริการประชาชนและประชาสัมพันธ์ กลุ่มงานบริหารจัดการคดี กลุ่มงานช่วยพิจารณาคดี กลุ่มงานไกล่เกลี่ยและประนอมข้อพิพาท และกลุ่มงานเจ้าพนักงานตำรวจศาล

เขตอำนาจศาล

               ศาลเยาวชนและครอบครัวจังหวัดเชียงใหม่ มีเขตอำนาจตลอดจังหวัดเชียงใหม่ (25 อำเภอ) ตามพระราชบัญญัติศาลเยาวชนและครอบครัวและวิธีพิจารณาคดีเยาวชนและครอบครัว พ.ศ. 2553 มาตรา 8 (2) อย่างไรก็ตาม เนื่องจากจังหวัดเชียงใหม่มีพื้นที่กว้างขวาง ศาลเยาวชนและครอบครัวจังหวัดเชียงใหม่จึงมีคำสั่ง ที่ 20/2552 ให้นั่งพิจารณาและพิพากษาหรือมีคำสั่งในคดีที่อยู่ ในอำนาจของศาลเยาวชนและครอบครัวจังหวัดเชียงใหม่ซึ่งเกิดขึ้นท้องที่อำเภอฝาง อำเภอ อำเภอแม่อาย และไชยปราการ (อยู่ห่างไกลจากที่ตั้งที่ทำการของศาลเยาวชนและครอบครัวจังหวัดเชียงใหม่มากกว่า 150 กิโลเมตร) ที่ศาลจังหวัดฝาง นับตั้งแต่วันที่ 1 เมษายน 2552 เป็นต้นไป ดังนั้น คดีที่เกิดขึ้นในท้องที่ 3 อำเภอดังกล่าว จึงนั่งพิจารณาที่ศาลจังหวัดฝางนับแต่วันดังกล่าวเป็นต้นมา ส่วนคดีที่เกิดขึ้นในท้องที่ 22 อำเภอ ดังต่อไปนี้ นั่งพิจารณาที่ศาลเยาวชนและครอบครัวจังหวัดเชียงใหม่

จัดทำและเรียบเรียงโดย: คณะกรรมการจัดทำประวัติศาลเยาวชนและครอบครัวจังหวัดเชียงใหม่ ตามคำสั่งศาลเยาวชนและครอบครัวจังหวัดเชียงใหม่ ที่ 4/2567 ลงวันที่ 16 มกราคม พ.ศ. 2567